انواع چمن زن

 

  چمن زن   ماشینی است که از یک یا چند تیغه گردان برای زدن چمن با هر ارتفاعی به کار می رود. تیغه ممکن است یا با دست به سمت جلو برای زدن چمن هل داده شود که این حالت مکانیکی است، و یا ممکن است چمن زن به وسیله ی یک موتور الکتریکی و یا یک موتور احتراقی (موتور   بنزینی) داخلی برای چرخش تیغه های خود داشته باشد. برخی از چمن زن ها نیز توانایی های دیگری، همانند جمع آوری چمن های بریده خود را نیز دارا می باشند.

 

  دو نوع تیغه ی اصلی در ماشین های چمن زن استفاده می شود. چمن زن با استفاده از یک تیغه که حول یک محور عمودی می چرخد به عنوان چمن زن دوار شناخته شده ، در حالی که دسته ی دیگر چمن زن ها با ادغام و به کارگیری تیغه های متعدد حول یک محور افقی که به عنوان چمن زن حلقه ای شناخته شده است.

  انواع مختلفی از ماشین  های چمن زنی، با هر مقیاس و هدف خاصی وجود دارد.

• کوچکترین نوع چمن زن ها توسط یک کاربر انسانی هل داده می شود و برای چمن های کوچک مسکونی و باغ مناسب می باشد.
• ماشین چمن زنی سوار بزرگتر برای چمن های  بزرگ تر مناسب هستند. 

 

 

 

 

چمن زن (Lawn Mover)

برش چمن ضمن اين که باعث استمرار رشد و شادابی آن می شود، چشم انداز خوبی هم به آن می دهد. بر همين اساس سرزنی چمن ها در فواصل معينی از سال صورت می گيرد. برای سرزنی چمن از ماشين های چمن زن استفاده می شود. ارتفاع برش با توجه به فصل و هدف از چمن کاری متفاوت است. اين ارتفاع از ٣ تا ٥ سانتی متر متغير است .مثلاً در فصل تابستان ارتفاع ٥ سانتی متر برای کاهش تبخير از سطح خاک و برای زمين های ورزشی ارتفاع ٣ سانتی متر توصيه شده است. چمن زن ها در انواع دستی بدون موتور، دستی موتوری و موتوری خودگردان وجود دارند.

ساختمان اين ماشين ها از سه قسمت عمده يعنی موتور محرک، واحد برش و شاسی تشکيل شده است، گفتنی است در نوع دستی غير موتور قدرت مورد نياز از طريق چرخ های زمين گرد تأمين می شود، در انواع موتوری، موتور محرک ممکن است احتراقی يا برقی باشد که نوع احتراقی عموميت بيشتری دارد.

چمن زن دستی

الف) ساختمان دستگاه چمن زن : همان طوری که گفته شد توان مورد نياز اين چمن زن ها از طريق چرخ های زمين گرد تأمين می شود و واحد برش آن از نوع تيغه های استوانه ای است ، کاربرد اين چمن زن در قطعات کوچک يعنی کمتر از ٥٠٠ متر مربع می باشد و نحوه کار بدين ترتيب است که تعدادی تيغه منحنی وار طوری روی يک محور نصب شده اند که با ايجاد شکل استوانه ای در هر لحظه يک نقطه از تيغه ها با چمن درگير می شود (برش قيچی وار). چمن در ميان فک ثابت و اين تيغه ها قرار گرفته و بريده می شود.

با دوران تيغه عمل قيچی کردن اتفاق می افتد و چمن ها بريده می شود. انتقال نيرو از چرخ ها به تيغه برش به وسيله چرخ دنده انجام می شود، در مرحله انتقال نيرو از چرخ به تيغه ها تعداد دور چرخ تا حد مورد نياز تيغه ها افزايش می يابد، به طوری که نسبت افزايش دور تا ٥ برابر می رسد. انتقال نيرو فقط در هنگام حرکت به سمت جلو وجود دارد و موقع حرکت به سمت عقب انتقال نيرو قطع می شود.

تعداد تيغه های واحد برش در ماشين های مختلف متفاوت است يعنی ممکن است از ٤ الی ١٢ عدد وجود داشته باشد و با توجه به قطر استوانه در هر متر طول ٥٠ الی ١٥٠ برش انجام می شود. هر چه تعداد تيغه ها بيشتر باشد تعداد برش ها در واحد طول زيادتر شده در نتيجه سطح برش خورده چمن يکنواخت تر خواهد بود. با تنظيم فاصله تيغه ها و فک ثابت نسبت به زمين، ارتفاع برش چمن تغيير می کند. دو چرخ کناری برای تأمين نيرو و سهولت حرکت و مجموعه ی غلتک مانند در عقب ماشين برای هدايت و کنترل يکنواختی برش می باشد. چمن های بريده شده در سطح زمين ريخته می شود که در صورت لزوم با استفاده از چنگک هايی جمع آوری و از محل خارج می شود.

ب) سرويس و نگهداری دستگاه چمن زن: ساختمان اين ماشين ها بسيار ساده است اما تنظيم فاصله تيغه ها و فک ثابت و تيز بودن تيغه ها مهم است. فک ثابت بايد نزديک به تيغه ها بوده و به طور دقيق موازی با محور گردش تيغه ها باشد، اگر تنظيم اين فاصله به درستی انجام گرفته باشد تيغه ها بايد بتوانند قطعه

کاغذ را ببرند. اگر تيغه ها خيلی نزديک به فک باشد ساييده شده و حرکت چمن زن با دشواری انجام می گيرد و چنان چه بيش از حد معمول و زياد باشد عمل برش و قطع کامل چمن ها به خوبی انجام نمی گيرد. اين فاصله معمولاً به کمک پيچی تنظيم می شود .

تيز کردن تيغه ها و جبران آسيب های جزيی وارد شده به آن ها با استفاده از سوهان انجام می شود ولی در خوردگی و ساييدگی های زياد ممکن است لازم باشد که تيغه بازسازی يا تعويض شود. تيغه ها و فک ثابت فقط از يک سمت (سمت خارجی) تيز می شوند که تيز کردن يکنواخت آن ها دقت زيادی لازم دارد و بايد به صورت هفتگی انجام گيرد. چون در مسير انتقال نيرو از چرخ ها به تيغه ها چرخ دنده وجود دارد روغنکاری اين چرخ  دنده ها اگر فلزی باشند، ضروری است. چرخ ها به دليل درگيری با زمين برای ايجاد توان چرخشی دارای عاج هايی هستند که در معرض سايش اند که لازم است در صورت ساييده و فرسوده شدن تعويض شوند. در غير اين صورت بر روی سطح چمن سُر می خورند و در تيغه ها ايجاد چرخش نمی کنند.

چمن زن موتوری

برای چمن زنی قطعات بيش از ٥٠٠٠ متر مربع از چمن زن های موتوری استفاده می شود. موتور اين چمن زن ها ممکن است احتراقی يا برقی باشد.

الف) ساختمان دستگاه چمن زن موتوری: اجزاء تشکيل دهنده يک چمن زن موتوری شامل شاسی، چرخ ها، موتور، تيغه برش، دسته هدايت، اهرم های کنترل و مخزن جمع آوری چمن برش خوردهاست .

جنس شاسی معمولاً فلزی است که اجزاء ديگر يعنی موتور، دسته هدايت و چرخ ها بر روی آن سوار می شوند. اين چمن زن به طور معمول دارای چهار چرخ است که امکان حرکت آن را فراهم می سازد. موتور احتراقی مورد استفاده اغلب چهار زمانه بنزينی يک سيلندر است که محور خروجی از ميل لنگ

عمودی می باشد . توان اين موتورها در حدود ٤ تا ٧ قوه اسب است که دارای مخزن سوخت، مخزن روغن، روغن، فيلتر هوا و هندل تسمه ای است. موتور هوا خنک بوده و سيستم جرقه آن از نوع مگنتی است. تعداد دور اين موتورها حدود ٣٠٠٠ الی ٤٠٠٠ دور در دقيقه است. تيغه به طور معمول مستقيماً به محور خروجی متصل می شود و با شروع به کار موتور تيغه نيز می چرخد و تعداد دور آن برابر تعداد دور موتور است. اخيراً در بعضی از چمن زن ها برای افزايش ايمنی کار از يک کلاچ استفاده شده که قطع و وصل چرخش تيغه به وسيله اهرمی صورت می گيرد تيغه به شکل های مختلف يک تکه يا چند تکه سوار بر يک بشقاب وجود دارد. نوع بشقابی در هنگام کار و برخورد با موانع ايمنی بيشتری دارد تيغه به علت داشتن لنگر زياد در بعضی از موتورها وظيفه چرخ لنگر را نيز بر عهده دارد. به طوری که ممکن است در صورت عدم نصب تيغه، روشن نمودن موتور با مشکل مواجه شود. فقط قسمت انتهايی تيغه عمل برش را انجام می دهد که طول آن ٥ الی ١٠ سانتی متر است و بايد تيز نگه داشته شود. لبه ی انتهايی مقابل قسمت برنده کمی خميده است به نحوی که هنگام برش چمن ها، بقايای بريده شده به يک سمت هدايت می شود. چنان چه مخزن جمع آوری به ماشين نصب باشد به داخل آن پرتاب می شود. برای اين که چمن های بريده شده به قطعات ريزتری تبديل شود، (در اين حالت جای کمتری در مخزن اشغال می شود و در صورت رها ،( شدن درزمين، چمن ها زودتر می پوسند) لبه ی برنده تيغه به صورت پله ای ساخته می شود) لبه ی برنده ممکن است با تيغه يک تکه و دو تکه بوده و قابل تنظيم باشد.

تنظيم ارتفاع برش با تغيير فاصله تيغه با زمين به وسيله چرخ ها انجام می شود. هرچه تيغه به زمين نزديک تر باشد ارتفاع برش کمتر خواهد بود . عرض کار اين چمن زن ها برابر طول تيغه است. طول تيغه ممکن است از ٣٠ تا ٥٠ سانتی متر باشد. دسته هدايت معمولاً با زاويه کمتر از ٦٠ درجه نسبت به افق به بدنه وصل می شود دامنه تغيير زاويه برای کاربران متفاوت است. اين دسته علاوه بر امکان هدايت دستگاه در مسيرهای موردنظر، اهرم های کنترل نيز بر روی آن نصب می گردد. مخزن جمع آوری به دلخواه و بر حسب ضرورت قابل نصب و يا جداکردن از چمن زن است. حجم اين مخزن از ٥٠ تا ٨٠ ليتر است. اين مخزن دارای منافذی است (تور مانند) تا چمن های بريده شده، که همراه با جريان هوا وارد آن می شود، در مخزن باقی مانده و هوا از آن خارج شود. جنس آن اغلب پلاستيکی است. برای سهولت هدايت چمن های بريده شده به سمت مخزن، بدنه دارای شکل حلزونی است . در صورتی که خواسته باشيم چمن بريده شده جمع آوری نشود، مخزن را از چمن زن جدا کرده و دريچه خروجی در انتهای مجرای حلزونی بدنه را می بنديم. گفتنی است يک نوع از چمن زن های دستی موتوری دارای واحد برش استوانه ای هستند که مکانيزم عمل برش چمن در آن ها شبيه به چمن زن های دستی بدون موتور است. موتور محرک اين نوع چمن زن ها از نوع محور افقی است. سرويس و نگهداری: سرويس و نگهداری اين نوع چمن زن ها شامل دو قسمت موتور و واحد برش چمن است. سرويس های اوليه موتور شامل تميز کردن فيلتر هوا، تعويض روغن، بازديد شمع و تميزکردن آن و مخزن سوخت است که مطابق دستور العمل های مربوط به موتور هر چمن زن بايد انجام شود. تميزکردن اطراف شبکه های خنک کننده سيلندر از بقايای چمن پس از پايان کار روزانه الزامی است وارسی کليه پيچ های قطعات قبل و بعد از کار بايد انجام شود. سرويس و نگهداری واحد برش هم شامل تميز کردن تيغه، اطراف محوری که تيغه به آن وصل می شود و محفظه اطراف تيغه از بقايای چمن های بريده شده می باشد که پس از هر روز کار بايد با دقت و با فرچه مويی به نسبت زبری انجام شود. همچنين لبه های برنده تيغه که در صورت کند شدن بايد تيز شوند. تيز کردن لبه تيغه بايد فقط از يک جهت صورت گيرد. بازديد چرخ ها به اين منظور که اجسامی در اطراف آن ها گير نکرده باشد، لازم است. پيچ اتصال تيغه به محور موتور نيز بايد قبل و بعد از هر روز کار و همچنين در حين کار کنترل شود.

نکات ايمنی: کاربران چمن زن بايد لباس کار مناسب بپوشند. سطح زمين چمن را قبل از شروع کار از وجود هرگونه جسم مزاحم تميز نماييد. هنگام تميز کردن تيغه و اطراف آن چمن زن را پشت و رو نکنيد چون ممکن است موجب ريختن بنزين و روغن آن شود. وقتی که چمن در اثر بارندگی يا آبياری خيس است نبايد چمن زنی کرد، زيرا در اين حالت بقايای چمن ها بر روی قطعات می چسبد و مانع چرخش تيغه می شود.

چمن زن برقی

اين ماشين ها برای عرصه های کوچک و کمتر از ١٠٠٠ متر مربع بدون ايجاد هرگونه سر و صدا و آلودگی بسيار مناسبند که ممکن است با برق شهر ( ٢٢٠ ولت) يا با باتری قابل شارژ ١٢ ولت راه اندازی شوند در صورتی که به برق شهر متصل باشند به سيم سيار نياز دارند و حرکت آن ها در محدوده ی طول سيم سيار و وجود پريز برق است. ولی با باتری حوزه عمل بيشتری می توان داشت. مدت زمان کارکرد با باتری محدود است يعنی تا زمانی که باتری برق کافی داشته باشد می توان با آن کار کرد. قدرت موتور از ١ تا ٢ کيلووات و دور آن از ٢ تا ٨ سانتی متر / ٢٥٠٠ تا ٣٨٠٠ دور در دقيقه و عرض کار از ٣٥ تا ٤٥ سانتی متر و ارتفاع برش از ٥ است.

راه اندازی و سرويس و نگهداری اين ماشين ها شبيه به نوع موتور احتراقی است با اين تفاوت که موتور اين نوع نياز به رسيدگی به سوخت و روغن و غيره ندارد.

چمن زن خودگردان

برای چمن زنی قطعات بيش از ٢٠٠٠ متر مربع از اينماشين ها می توان استفاده کرد. روش کار اين چمن زن ها کاملاً مشابه نوع موتوری دستی است که برای افزايش سرعت عمل و ظرفيت کاری و نيز فراهم آوردن آسايش برای کاربر، آن را به صورت يک خودرو طراحی و ساخته اند

ساختمان چمن نزن خودگردان: موتور علاوه بر تأمين نيروی لازم برای برش چمن، قدرت مورد نياز برای حرکت دستگاه را نيز فراهم می سازد. موتور به کار رفته در اين دستگاه ها معمولاً يک موتور چهار زمانه ی تک سيلندر بنزينی محور عمودی است که ممکن است قدرتی حدود ١٠ الی ١٨ قوه اسب داشته باشد. برای سهولت روشن کردن موتور از استارت استفاده می شود که برای راه اندازی آن يک باتری ١٢ ولت وجود دارد.سيستم جرقه زن و توليد برق از نوع مگنتی است که عمل شارژ باتری را هم انجام می دهد و اصولاً در مسير جريان برق، تنظيم کننده برق (آفتامات) هم وجود دارد. بر روی محور خروجی موتور دو عدد چرخ تسمه (پولی) نصب شده است که يکی از آن ها برای تأمين توان حرکتی و ديگری برای تأمين توان چرخشی تيغه است. انتقال توان به وسيله تسمه صورت می گيرد که در مسير آن برای قطع و وصل نيرو از يک چرخ تسمه هرز گرد استفاده می شود. زمانی که چرخ ياد شده کشش لازم را در تسمه ايجاد کند و درگيری کامل شود، نيرو منتقل می گردد و چرخ تسمه متحرک نيز به چرخش درمی آيد و در حالت کلاچ گيری يا عدم درگيری، تسمه شل شده و روی چرخ تسمه محرک می لغزد. برای نشستن راننده يک صندلی تعبيه شده است و کليه اهرم های هدايت و

کنترل ماشين در کنار راننده قرار دارد. برخی از اين اهرم ها عبارتند از:

فرمان که به چرخ های جلو متصل است و از طريق ميله هايی حرکت چرخشی فلکه به محور چرخ های جلو می رسد و آن ها را به سمت راست يا چپ منحرف می کند.

پدال کلاچ و ترمز و اهرم ترمز دستی، برای دو عمل کلاچ گيری و ترمزکردن دستگاه معمولاً از يک پدال استفاده می شود. در مرحله اول فشار، کار کلاچ و در مرحله دوم فشار دادن، کار ترمز را انجام می دهد. اهرم ترمز دستی هم به اين پدال ارتباط دارد. ترمز فقط در چرخ های عقب وجود دارد.

دسته گاز، برای تنظيم گاز دو حالت حداقل برای کار در جا و قبل از شروع به کار و حداکثر برای حرکت و انجام کار وجود دارد.

دسته راه اندازی تيغه، همان طوری که گفته شد به يک عدد چرخ تسمه هرز گرد متصل است که کشش تسمه را کم و زياد می کند. با افزايش کشش تسمه درگيری بين تسمه و چرخ تسمه محرک برقرار می شود و نيرو منتقل می گردد.

دسته دنده حرکت که معمولاً دارای ٤ يا پنج وضعيت برای حرکت به جلو و يک وضعيت به عقب است برای انتخاب سرعت های متفاوت جعبه دنده و کاهنده نهايی پيش بينی شده تا بر حسب ضرورت توان و سرعت مورد نظر تأمين گردد.

اهرم تنظيم فاصله تيغه با زمين، فاصله قرارگيری مجموعه تيغه و محفظه دربرگيرنده آن با اين اهرم تنظيم می شود که برای تنظيم ارتفاع برش چمن به کار می رود.

کليد سويچ، برای روشن کردن موتور و برقراری جريان برق اغلب اين ماشين ها به کليد سويچ مجهز هستند.

کليد روشن کردن چراغ ها، اغلب اين ماشين ها به چراغ روشنايی جلو مجهزند که امکان حرکت و کار در شب را فراهم می کنند.

چراغ های هشدار به منظور تسلط کاربر و امکان کنترل دستگاه در حين کار بعضی از چمن زن ها به چراغ ها و علائم هشدار دهنده مجهزند. به طور مثال، ممکن است با پرشدن سبد جمع آوری چمن، در بعضی از چمن زن ها چراغی روشن شود يا بوقی به صدا درآيد؛ در اين صورت لازم است کاربر سبد را تخليه نمايد. برای تخليه سبد بدون پياده شدن اهرمی در کنار راننده قرار دارد. اهرم تخليه مخزن يا سبد، برای اين که راننده بدون پياده شدن مخزن را تخليه کند اهرمی درکنار او قرار دارد که با فشار دادن آن قسمت زيرين مخزن رها می شود و با چرخاندن آن چمن های

جمع آوری شده کاملاً تخليه می شوند. واحد برش اين چمن زن ها نيز شبيه به نوع دستی موتوری است که دور موتور معمولاً بدون کاهش و افزايش به وسيله تسمه و چرخ تسمه به تيغه می رسد. اغلب اين ماشين ها به مخزن يا سبد جمع آوری مجهزند. در غير اين صورت چمن های بريده شده از کنار محفظه تيغه به بيرون پرتاب شده و در سطح زمين رها می شود. مخزن يا سبد به قسمت عقب ماشين نصب می گردد و حجم آن حدود ٢٠٠ الی ٣٥٠ ليتر است. تعداد تيغه ممکن است يک يا دو عدد باشد که طول تيغه يا تيغه ها تعيين کننده عرض کار دستگاه است. اين عرض کار حدود ٧٠ تا ١٠٠ سانتی متر می باشد تيغه ها دارای لبه ی تيز برای برش چمن و لبه خميده برای هدايت چمن های بريده شده به مخزن هستند

ب) روش راه اندازی و انجام کار: پس از روشن کردن موتور با استفاده از اهرم

راه انداز، تيغه شروع به چرخش می کند که با تنظيم فاصله مورد نظر کار برش چمن با حرکت ماشين در مسيرهای تعيين شده امکان پذير می شود. جهت حرکت تيغه ها در نوع دو تيغه ای عکس هم است و برای اين که چنين حرکتی امکان پذير شود تسمه انتقال نيرو از سمت پشت با چرخ تسمه يکی از تيغه ها درگير می شود برای اين که انتقال نيرو به درستی انجام گيرد در چنين وضعيتی از تسمه ٦ ضلعی استفاده می شود. مسير هدايت چمن های بريده شده به مخزن در نوع دو تيغه ای از وسط محفظه تيغه هاست .

اگر قرار است چمن های بريده شده در زمين رها شود، مسير و جهت حرکت را بايد طوری انتخاب کرد که چمن های بريده شده به زمينی که چمن آن زده شده است، پرتاب شود. متناسب با شرايط چمن از نظر تنک يا پرپشت بودن و نيز ارتفاع برش، توان لازم برای چرخش تيغه فرق می کند که بايد

در انتخاب سرعت حرکت مورد نظر قرار گيرد و متناسب با آن دنده و سرعت حرکت انتخاب شود. بايد توجه داشت که در هنگام کار زمين های چمن عاری از هر گونه آشغال و اجسام ديگری باشد. سنگ،کلوخ، شاخه درخت، پارچه، کاغذ و نايلون موجود در سطح زمين موجب خرابی تيغه ها و ايجاد خطر

برای کاربران دستگاه می شود.

ج) سرويس و نگهداری: سرويس های لازم موتور، از جمله تعويض روغن، تميزکردن صافی هوا، تميزکردن مخزن و صافی سوخت و کاربراتور بازديد شمع و غيره بايد طبق دستورالعمل های مربوط به آن به طور روزانه، هفتگی و ماهانه انجام شود. بازديد کليه پيچ و مهره ها قبل از شروع کار بايد انجام شود.

محل های روغنکاری و گريس خور دستگاه بايد شناسايی و طبق برنامه روغنکاری و گريس کاری شود.

تنظيم باد چرخ ها در کارايی دستگاه مؤثر است، که بايد انجام شود.

تسمه ها به طور روزانه بازديد شوند و در صورت صدمه ديدن تعويض گردد.

تيغه را بايد هميشه تيز نگه داشت و در صورت صدمه ديدن (مانند ترک و شکستگی) آن را تعويض کرد.

تيغه بايد کاملاً يکنواخت و به اصطلاح بالانس باشد، در غير اين صورت موجب ايجاد لرزش و ارتعاش شده و ضمن وارد کردن صدمه به دستگاه موجب کندی کار نيز می شود.

بايد توجه داشت که سيستم برق دستگاه به خوبی کار کند و باتری شارژ شود.

سوراخ های مخزن يا سبد با آب شست و شو داده شود و تميز گردد.

پس از پايان کار روزانه بقايای باقی مانده چمن از تيغه و اطراف آن و محفظه چرخش تيغه استفاده از فرچه مويی تميز شود.

نکات ايمنی: بسياری از نکات ايمنی گفته شده در مورد چمن زن های دستی موتوری در مورد اين ماشين ها نيز صادق است.

در هنگام ريختن روغن و سوخت به موتور مواظبت شود که بر روی تسمه ها نريزد، زيرا مواد نفتی ضمن تخريب تسمه باعث لغزندگی آن بر روی چرخ تسمه شده و انتقال نيرو به درستی انجام نمی گيرد.

بلافاصله بعد از آبياری يا صبح زود که شبنم وجود دارد يا بعد از بارندگی اقدام به چمن زنی نشود، زيرا رطوبت موجب کندی کار و چسبيدن چمن های بريده شده به قطعات متحرک می شود.

بنابراين احتمال از کارافتادن ماشين وجود دارد.