آشنایی با ساختار الکتروموتور 

الکتروموتورها (ELECTRIC - MOTOR)  یکی از ‌اساسی ترین استفاده کنندگان انرژی‌ الکتریکی‌ در بخش ‌های‌ صنعتی‌، کشاورزی‌، خانگی‌، تجاری‌ و عمومی‌ بوده‌ و بطور متوسط در حدود 500 واحد تا 60 درصد از برق‌ تولیدی‌ کشور را مصرف‌ می‌ کنند.

الکتروموتور قابلیت تبدیل انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی را دارد.الکتروموتور ها را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

• الکتروموتور با موتور قطب چاک دار
• الکتروموتور با موتورهای یونیورسال
• الکتروموتور با موتورهای آسنکرون

1) موتور با قطب چاکدار

این موتور که با برق متناوب تکفاز کار می کندکه نوع دیگر موتورAC تک فاز موتور القایی است که با قدرت های 100/1 تا20/1 اسب بخار ساخته میشود.اغلب در دستگاه‌هایی بکارمی‌ رود که گشتاور پایین نیاز دارندمثل کولر آبی ،دمنده ها ،باد زن ها و واتر پمپ کولر ها . قسمت های اصلی آن شامل بدنه واستاتور،روتور است . قطب های آن مثل موتور یونیورسال وروتور آن شبی موتور آسنکرون می باشد برای گردش محور روتور از بلبرینگ ساچمه ای ویا بوش استفاده می شود قطب های برجسته آن شامل شیاری است که یک دور سیم مسی درون آن قرار دارد وبه اسم پیچک اتصال کوتاه نامیده می شود که به منظور راه انداز موتور می باشد سیم پیچ های اصلی با پیچک های اتصال کوتاه سری بسته شده وبا برقراری جریان ،یک اختلاف میدان مغناطیسی بوجود می آید که باعث بوجود آمدن دو گشتاور لازم برای به چرخش در آمدن موتور می شود.

2) موتور های یونیورسال

یکی از انواع الکتروموتورهای DCمیدان سیم پیچی شدهالکتروموتور یونیورسال استاین الکتروموتور ها باجریان متناوب و جریان مستقیم کار می کنند، و متشکل از دو قسمت اصلی اند.

الف - قطب ها یا بالشتک ها

ب - آرمیچر

در این الکتروموتور ها میدان مغناطیسی قطب ها بر خلاف الکتروموتور های آسنکرون دوار نیستن واصول کار این موتورها بر این اساس است که وقتی یک موتور DCمیدان سیم پیچی شده به جریان متناوب وصل می شود، جریان هم در سیم پیچی میدان و هم در سیم پیچی آرمیچر همزمان تغییر می کند و بنابراین نیروی مکانیکی ایجاد شده همواره بدون تغییر خواهد بود.سیم پیچ آرمیچر که قسمت گردنده موتور است با سیم پیچ قطب ها سری بسته شده اند .سرعت این موتور ها بالا بوده وخیلی سریع به سرعت نهایی می رسند. از این موتور ها در اکثر لوازم برقی خانگی مثل چرخ گوشتها ،آب میوه گیری ،هم زن ،آسیاب و... استفاده می شود. برای برقراری ارتباط قطب ها و آرمیچر از قطعه ای بنام کلکتور استفاده می شود . کلکتور از تیغه های مسی کنار هم تشکیل شده است که به شکل استوانه روی محور قرار می گیرد . تیغه ها از همدیگر و از محور آرمیچر به وسیله میکا عایق شده اند و سیم پیچ های داخل شیار آرمیچر به وسیله پیچک ها به یکدیگر وصل شده اند. دو قطعه ذغال به همراه فنر پشت آن ها ارتباط قطب ها با کلکتور را میسر می سازد.

مزیت که دارند این الکتروموتور ها را می توان با تغذیه ac راه اندازی کرد در صورتی که مشخصه الکترو موتورهای dc را دارا می باشندو دارای گشتاور راه اندازی بالایی هستند ولی بدلیل تعمیر ونگهداری به ندرت در صنایع استفاده می شوند.

3) الکتروموتورهای آسنکرون:

از برق متناوب تغذیه می کنند واز دو قسمت روتور واستاتورتشکیل شده اند.با عبور جریان از سیم پیچ ها و روشن شدن موتور درون استاتور یک میدان مغناطیسی دوار بوجود می آید که این میدان بر روی روتور که قسمت گردنده موتور می باشد اثر گذاشته ودر آن خاصیت مغناطیسی بوجود با بوجود آمدن قطب های مغناطیسی هم نام وغیرهم نام عمل جذب ودفع باعث حرکت چرخشی روتور میگردد.برای راه اندازی موتور ها از حالت سکون روش های مختلفی بکار می برند که مهمترین آنها عبارتنداست از

1-1 سیم پیچ کمکی (کلاجی ): در این حالت موتور به غیر از سیم پیچی های اصلی دارای سیم پیچهای کمکی نیز می باشد که میدان مغناطیسی دیگری را با یک فاصله زمانی با میدان مغناطیسی اصلی بوجود می آورد.که باعث چرخش پرقدرت موتور می گردد. پس از این که سرعت موتور به 75 درصد سرعت اسمی رسید کلاج که تحت تاثیر نیروی گریز از مرکز کار می کند به عنوان یک کلید عمل کرده وسیم پیچ کمکی را از مدار خارج می کند.

1-2 خازن موقت : در این حالت الکتروموتور دارای یک خازن الکترولیتی با ظرفیت حدود 200 الی 500 میکرو فاراد است که باسیم پیچ کمکی بطور سری بسته شده وهر دوی آنها باسیم پیچ اصلی موازی هستند. خازن وسیم پیچ کمکی یک اختلاف فاز بوجود می آورد که باعث چرخش موتور می گردد.و کلید گریز از مرکز، سیم پیچ کمکی را از مدار خارج می کند.

1-3 راه اندازی با خازن موقت وخازن دایم : خازنی که با سیم پیچ کمکی سری می باشد در مدار باقی می ماند وخازن دیگر پس از راه اندازی از مدار خارج می شود

1-4 خازن دایمی :در این الکتروموتور ها که دارای قدرت کم تری نسبت به موتور های قبلی هستند از یک خازن که با سیم پیچ کمکی سری بسته شده است مورد استفاده قرار می گیرد کلید گریز از مرکز ندارند بنابر این خازن به همراه سیم پیچ کمکی همیشه در مدار باقی است.

شناسایی سیم پیچ های اصلی و کمکی :

• -سیم پیچ های اصلی در زیر شیار ها و سیم پیچ کمکی در رو قرار دارند.
• -سطح مقطع سیم های کمکی همیشه از سیم های اصلی کمتر است.
• -سیم پیچ کمکی دارای مقاومت بیشتری نسبت به سیم پیچ اصلی است.
• -خازن با سیم پیچ کمکی سری شده است.